Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΥ 2040

ΛΕΥΚΗ ΒΗΒΛΟΣ «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ 2040» (Greece in Europe 2040)

Athens 10/2021

Download (in Greek)

ΣΥΝΟΨΗ

Η εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μέχρι το 2040 θα έχει πολύ ουσιαστικές συνέπειες για την Ελλάδα. Άλλωστε, η συμμετοχή της χώρας μας στην ΕΕ είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, με καθοριστική σημασία για την οικονομική και τη δημόσια πολιτική γενικότερα.

Το σχετικό βάρος της Ευρώπης στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων θα βαίνει μειούμενο τα επόμενα χρόνια. Μια πιο γερασμένη Ευρώπη με φθίνοντα πληθυσμό θα κληθεί να υπερασπιστεί κοινά συμφέροντα και αξίες σε μια εποχή που το κέντρο βάρους μετακινείται από τη Δύση προς την Ανατολή και σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον με μεγαλύτερη διασπορά ισχύος και πολλές πιθανές εστίες ανάφλεξης. Η Ευρώπη θα κληθεί επίσης, όπως και οι υπόλοιπες περιοχές του πλανήτη, να αντιμετωπίσει τις τεράστιες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της επόμενης φάσης στην τεχνολογική επανάσταση της ψηφιοποίησης.

Εξετάσαμε πέντε διαφορετικά σενάρια για την εξέλιξη της ΕΕ, ξεκινώντας από το σενάριο της πλήρους διάλυσης και φτάνοντας στη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Προφανώς, τα ενδιάμεσα σενάρια είναι και τα πιο πιθανά, χωρίς όμως να μπορούν να αποκλειστούν τα ακραία σε εποχές αστάθειας και μεγάλων αλλαγών. Στα ενδιάμεσα σενάρια αναδεικνύεται η σοβαρή πιθανότητα μιας πιο διαφοροποιημένης ΕΕ με τη δημιουργία «συνασπισμών των προθύμων», δηλαδή μορφών ενισχυμένης συνεργασίας και ενοποίησης στις οποίες δεν θα συμμετέχουν όλα τα κράτη-μέλη.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ μέχρι σήμερα χαρακτηρίζεται από σωστές στρατηγικές επιλογές που έκανε η χώρα μας σε κρίσιμες ιστορικές καμπές που καθόρισαν τη μετέπειτα πορεία, σημαντικές διπλωματικές επιτυχίες στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις, αλλά και πολλές κρίσεις στις σχέσεις μας με την υπόλοιπη Ευρώπη – πολύ περισσότερες από όσες αναλογούν στο μέγεθος της χώρας.

Η Ελλάδα χρειάζεται μια ισχυρή και ενοποιημένη Ευρώπη που θα λειτουργεί περισσότερο ως ομοσπονδία και λιγότερο ως σχήμα διακυβερνητικής συνεργασίας στο οποίο τείνουν να κυριαρχούν πιο εύκολα τα συμφέροντα των πλέον ισχυρών κρατών. Στο ενδεχόμενο όμως μιας πιο διαφοροποιημένης ΕΕ τα επόμενα χρόνια, το κρίσιμο ερώτημα για τη χώρα μας θα είναι αν θα μπορέσει να συμμετάσχει στις πιο προωθημένες μορφές ευρωπαϊκής συνεργασίας και ενοποίησης, και με ποιους όρους.

Μια ισχυρή χώρα που λειτουργεί με αυτοπεποίθηση, με σύγχρονο κράτος, ανταγωνιστική οικονομία και κοινωνική συνοχή, στοιχειώδη συναίνεση στους βασικούς στόχους της ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής, δυναμική παρουσία στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και έξυπνες συμμαχίες θα έχει σίγουρα πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθεί στην πρώτη ευρωπαϊκή ταχύτητα και να επηρεάσει τις εξελίξεις. Αν η Ελλάδα βρεθεί εκτός, θα κινδυνεύει να εμπλακεί σε έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο εσωστρέφειας και εξωτερικής ανασφάλειας, οικονομικής στασιμότητας, πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας. Αυτόν ακριβώς τον φαύλο κύκλο θα πρέπει να αποφύγουμε με κάθε τρόπο.

Τσούκαλης Λουκάς, Πρόεδρος Δ.Σ., ΕΛΙΑΜΕΠ / Καθηγητής, Sciences Po, Παρίσι, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ

Βαλντέν Άξελ Σωτήρης, Ειδικός Σύμβουλος ΕΛΙΑΜΕΠ, τ. Στέλεχος Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Γεωργακόπουλος Θοδωρής, Διευθυντής Περιεχομένου διαΝΕΟσις

Γρώπα Ρουμπίνη, Σύμβουλος IDEA, Ευρωπαϊκή Επιτροπή / Επισκέπτρια Καθηγήτρια,
College of Europe, Bruges

Δεμερτζή Μαρία, Υποδιευθύντρια του Bruegel, Βρυξέλλες

Εμμανουηλίδης Γιάννης, Διευθυντής Έρευνας, European Policy Centre, Βρυξέλλες

Παγουλάτος Γιώργος, Γενικός Διευθυντής ΕΛΙΑΜΕΠ / Καθηγητής ΟΠΑ και Επισκέπτης Καθηγητής College of Europe, Bruges

Download (in Greek) avaialable here

The study "Greece in Europe 2040" is part of The White Paper "Greece in 2040", curated by the "Greece 2021" Committee.

The working group was coordinated by Loukas Tsoukalis, President of the Board, ELIAMEP / Professor, Sciences Po Paris / Professor Emeritus, NKUA, and included:

Maria Demertzis, Deputy Director at Bruegel, Brussels

Janis A. Emmanouilidis, Director of Research, European Policy Center, Brussels

Thodoris Georgakopoulos, Editorial Director, diANEOsis

Ruby Gropas, I.D.E.A. Advisor, European Commission / Visiting Professor, College of Europe, Bruges

George Pagoulatos, Director General of ELIAMEP / Professor, Athens University of Economics and Business and Visiting Professor, College of Europe, Bruges

Axel Sotiris Wallden, Senior Policy Advisor ELIAMEP, former European Commission executive

Latest publications

Participatory democracy at the EU level: How to break the invisible ceiling?
Janis A. Emmanouilidis and Corina Stratulat, Observatory Report, EPC & EU Democracy Reform Observatory 03/2024

Europawahl 2024 – was für die EU und Deutschland auf dem Spiel steht
Janis A. Emmanouilidis and Johannes Greubel, Brussels 01/2024

Turning Fear Into Hope
Herman Van Rompuy | Fabian Zuleeg | Janis A. Emmanouilidis | Jacki Davis, EPC 11/2022

Overcoming the ambition-unity dilemma
Janis A. Emmanouilidis and Fabian Zuleeg, Brussels 10/2022

The Future is Now – What next after the Conference on the Future of Europe?
Janis A. Emmanouilidis, Taking Stock, Moving Forward: Reflections Following the Conference on the Future of Europe, Hanns Seidel Foundation & ELIAMEP, Athens 08/2022

Europe’s moment of truth: United by adversity?
Janis A. Emmanouilidis and Fabian Zuleeg, Brussels 07/2022

The von der Leyen European Commission at midterm: Same priorities, different reality
Corina Stratulat, Johannes Greubel, Perle Petit, Danielle Brady, Silvia Carta, Simon Dekeyrel, Francesco De Angelis, Janis A. Emmanouilidis, Melanie Fessler, Emily Fitzpatrick, Andrea García Rodríguez, Tommaso Grossi, Annika Hedberg, Elizabeth Kuiper, Marta Mucznik, Laura Rayner, Stefan Sipka, Brussels 06/2022

Adding Ambition to Europe's Unity
Herman Van Rompuy and Brigid Laffan et al., Project Syndicate, Brussels 06/2022

Under Construction: Citizen Participation in the European Union
Stefan Bloch, Paul Butcher, Maarten de Groot, Janis A. Emmanouilidis, Dominik Hierlemann, Corina Stratulat, Verlag Bertelsmann Stiftung / Gütersloh 05/2022

After the Conference on the Future of Europe – Moving into a new era
Janis A. Emmanouilidis, Johannes Greubel, Georg E. Riekeles and Corina Stratulat, Brussels 05/2022

Publications